CANLILIĞIN TEMEL BİRİMİ: HÜCRE
PROKARYOT VE ÖKARYOT HÜCRELER
Elektron mikroskobunun keşfinden sonra hücrenin yapısı daha ayrıntılı olarak incelenebilmiştir. Hücrenin şekilleri fonksiyonlarına göre değişiklik göstermektedir. Hücreler genel olarak yuvarlak ve köşeli olmak üzere iki farklı şekildedir.
Hücrelerin boyutları da farklılık gösterebilir. Örneğin en küçük hücreler bakteriler, gametler ve parazit bir hücrelilerdir. En büyük hücre ise devekuşu yumurtasıdır. En uzun hücreler sinir hücreleridir. Organizmaların büyüklüğü hücre büyüklüğü ile bağlantılı değildir.
Hücreler yapılarına göre prokaryot ve ökaryot hücre olmak üzere ikiye ayrılır;
1.PROKARYOT HÜCRE
*Ökaryot hücrelerde bulunan organellerin birçoğu prokaryotlarda bulunmaz.
*Organel olarak yalnızca ribozomları vardır.
*Fotosentetik prokaryot hücrelerde klorofil içeren lameller bulunur.
*Hücre çeperin altında hücreyi saran, sitoplazmayı dış ortamdan ayıran 90-100 kalınlığında plazma zarı bulunur. Lipoprotein yapıda olan plazma zarı seçici-geçirgen özelliktedir.
*Prokaryotlarda plazma zarı solunum enzimlerini içerir. Ökaryotlarda bu enzimler mitokondrilerde bulunur.
*Prokaryotlarda hücre zarı hücre içine doğru katlanmalar yaparak mezozomları oluşturur. Mezozomların hücre bölünmesinde rol oynadıkları düşünülmektedir.
*Prokaryotların kalıtım materyali çift iplikli, çembersel, serbest uçları olmayan ve tek bir DNA molekülüdür.
*Ökaryotlarda olduğu gibi histon proteinlerle birleşmemiş yanlı DNA molekülü prokaryot kromozomu oluşturur ve nukleoiddenilen bölgede yer alır. Nukleoid, elektron mikroskobunda sitoplazmanın etrafında daha açık renkte görünen bölgelerdir.
*Bakterilerde kromozoma ek olarak sitoplazmada plasmid denilen, sayıları bakterinin büyüklüğüne bağlı olarak on kadar olabilen küçük çembersel DNA molekülleri de bulunur. Plasmidler bakteri hücrelerinin antibiyotiklere karşı dirençli olmalarını sağlarlar.
ÖKARYOT HÜCRELER
*Ökaryotik hücreler de prokaryotik hücreler gibi hücre zarı ile çevrilidirler.
*Prokaryotik hücrelerden farklı olarak nukleus, sitoplazmik organeller ve hücre iskeletleri bulunur.
*Bölünmeyen ökaryotik bir hücrede nukleus, onu sitoplazmadan ayıran nukleus zarı ile çevrilidir.
*Hücre zarının içini kapsayan bölüme protoplazma adı verilir.
*Protoplazmanın nukleusun dışında kalan kısmı sitoplazmadır ve nukleus zarı ile çevrilidir.
*Sitozol: Sitoplazmanın içinde organellerin bulunduğu sıvı kısımdır.
*Nukleoplazma: Nukleusun içindeki sıvı kısımdır.
*Hücrelerin etrafını çeviren plazma zarı seçici-geçirgen özellikte olup madde giriş çıkışını kontrol eder. Lipoprotein yapıdadır.
*Bitki hücrelerinde plazma zarı dışında koruma görevini üstlenmiş hücre çeperi,
hayvan hücrelerinde ise hücreler arası etkileşimden sorumlu hücre örtüsü bulunur.
*Nukleus DNA molekülleri içerir. DNA ve histon proteinlerin oluşturduğu kromatin materyali bölünme anında kısalıp kalınlaşarak kromozomları oluşturur.
*Nukleus DNA replikasyonunun ve RNA sentezinin olduğu bölgedir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder